Theo hiến pháp Canada định chế, giáo dục thuộc quyền và trách nhiệm của các tỉnh (bang). Hiện nay, Canda có 10 tỉnh bang (province) và 3 lãnh địa (territories). Do đó, không có một hệ thống đồng nhất về hệ thống giáo dục hay quy định ở đây. Tuy nhiên, nhìn chung hệ thống giáo dục Canada cũng không không có quá nhiều sự khác biệt lớn về cách tổ chức trường lớp hay thời gian học các cấp.
Hệ thống giáo dục Canada bao gồm các trường công lập và tư thục từ mẫu giáo cho đến cao đẳng. Ở cấp bậc đại học trở lên, hầu hết các trường đều là công lập, vì thế chất lượng giáo dục tương đối khá đồng nhất sau khi học đại học trở lên. Tại Quebec là tỉnh bang dùng tiếng Pháp là ngôn ngữ chính nên có một hệ thống giáo dục hơi khác biệt so với những nơi khác.
Giáo dục ở Canada là bắt buộc đến 16 tuổi tại các tỉnh bang. Ngoại trừ Ontario và New Brunswick thì độ tuổi bắt buộc là 18 tuổi.
Tại Quebec, học sinh bắt buộc phải theo một chương trình tiếng Pháp cho tới khi kết thúc chương trình phổ thông trung học, trừ khi những bậc cha mẹ trước đây đã học tại một trường Tiếng Anh nào đó ở Canada (người nhập cư từ nước khác không thể sử dụng ngoại lệ này).
Năm học tại Canada bắt đầu từ tháng 9 cho tới tháng 6 năm sau. Học sinh bắt đầu đi học tiểu học vào lúc 6 tuổi.
- Các trường tiểu học dạy từ lớp 1 đến lớp 6
- Các trường Trung học bao gồm từ lớp 7 đến lớp 11, 12 hoặc 13 tùy theo từng tỉnh bang.
CÁC BẬC GIÁO DỤC
Vì hệ thống giáo dục ở Canada do chính quyền tỉnh bang quản lý nên cách phân loại và đặt tên các giao đoạn giáo dục có thể hơi khác nhau, nhưng nhìn chung là như sau:
Mầm non (Early Childhood Education)
Mẫu Giáo (Pre-elementary)
Tiểu học (Elementary)
- Lớp 1 ( 6 – 7 tuổi)
- Lớp 2 ( 7 – 8 tuổi)
- Lớp 3 ( 8 – 9 tuổi)
- Lớp 4 ( 9 – 10 tuổi)
- Lớp 5 ( 10 – 11 tuổi)
- Lớp 6 ( 11 – 12 tuổi)
- Lớp 7 (12 – 13 tuổi) – Ngoài Ontario, hầu hết các tỉnh và vùng lãnh thổ, lớp 7, 8 và 9 sẽ vào học trung học. Còn ở British Columbia, trung học sẽ bắt đầu từ lớp 8)
- Lớp 8 (13 – 14 tuổi)
Trung học (Secondary)
- Lớp 9 (14 – 15 tuổi)
- Lớp 10 (15- 16 tuổi)
- Lớp 11 (16- 17 tuổi)
- Lớp 12 (17 – 18 tuổi)
- Lớp 12+ (17+ tuổi)
Tại Ontario, học sinh có thể phải mất thêm năm học để có thể hoàn thành bậc giáo dục trung học. Còn ở Quebec, trung học (bằng tiếng Pháp) sẽ bắt đầu vào năm lớp 7 cho đển năm lớp 11. Những trường dạy bằng tiếng Anh tại Quebec cũng có cùng hệ thống điểm và bậc như chương trình tiếng Pháp, nhưng với chương trình giảng dạy bằng tiếng Anh.
Hệ thống giáo dục tại Canada
GIÁO DỤC BẬC ĐẠI HỌC
Tuy hệ thống giáo dục có sự khác biệt giữa các tỉnh bang và lãnh thổ, nhưng đại đa số sau 12 năm ở bậc tiểu và trung học, học sinh sẽ chọn tiếp tục học nghề ở các trường cao đẳng để đi làm hay học tiếp ở bậc đại học đối với những tỉnh bang nói tiếng Anh.
Tại Quebec, học sinh hoàn tất lớp 11 sẽ vào các trường Cao Đẳng (CEGEP – College d’enseignement general et professionnel) học nghề khoảng 2 hay 3 năm để chuẩn bị vào đại học.
Hệ thống đại học tại Canada được xem là tương đương với đại học ở các quốc gia Anh, Mỹ. Tại Canada có 96 trường đại học nổi tiếng thế giới về chất lượng giảng dạy và nghiên cứu (thống kê 2016) và rất nhiều trường cao đẳng khác.
Cao Đẳng (College)
Có trên 175 cơ sở giáo dục sau trung học là thành viên của Hiệp Hội Các Trường Cao Đẳng Cộng Đồng Canada (ACCC). Các trường này được biết dưới 1 loạt tên như: Cao Đẳng cộng đồng. Học viện Kỹ Thuật, Cao Đẳng Đại học hay CEGEP. Những trường này đáp ứng nhu cầu học tập cho các sinh viên có định hướng nghề nghiệp. Các trường này có giáo trình giảng dạy chuyên sâu về nghề nghiệp và thực hành hơn là các trường đại học. Thông thường tại đây dạy với lớp học sỉ số nhỏ, khóa thực tập ngoài trường… là trung tâm đào tạo chuyên về dạy nghề với nhiều lĩnh vực như khách sạn và du lịch, công nghệ thông tin, dịch vụ xã hội… Các trường Cao đẳng là cơ sở năng động, thường xuyên thay đổi và cập nhập giáo trình để đáp ưng nhu cầu kinh tế và xã hội cộng đồng. Các trường cao đẳng thường được chia như sau:
- Cao Đẳng cộng đồng (Community College): là trường phổ biến tại Canada, các chương trình đào tạo nghề chuyên môn thường từ 1- 3 năm (bao gồm cả thời gian thực tập)
- Cao Đẳng đại học (University College): là sự kết hợp giữa trường Cao Đẳng và Đại Học. Học sinh có thể lựa chọn chương trình học văn hóa 2 năm, sau đó chuyển tiếp lên đại học. Hoặc học 2-3 năm rồi tốt nghiệp với một bằng cấp chuyên môn. Nếu có nhu cầu, học sinh có thể học tiếp nối 2 năm cuối của chương trình đại học để lấy bằng Đại Học. Các trường cao đẳng đại học thường thiết lập với một số trường đại học trong vùng để chuyển tiếp lên đại học.
- Cao đẳng nghề (Technical Institute/ Career College): Một số cơ sở giáo dục tư nhân có chương trình cho những học sinh muốn học những kỹ năng thực tiễn với khóa đào tạo ngắn hạn như du lịch khách sạn, thiết kế đồ họa, tin học…
- Chương trình chuyển tiếp Đại Học (University Transfer Program): Học sinh có nhu cầu lấy bằng Đại Học thì có thể hoàn thành chương trình 2 năm học đầu tiên tại trường cao đẳng cộng đồng hoặc cao đẳng đại học và lấy các tín chỉ (Credit). Hầu hết các tín chỉ này có thể chuyển tiếp lên đại học năm 1 hoặc năm 2 đại học. Tuy nhiên, không phải trường nào cũng chấp nhận những tín chỉ này, vì thế học sinh cần kiểm tra kỹ các khóa học phù hợp với ngành dự định theo học trường đại học đó.
Các loại bằng cấp chứng chỉ thường đạt được tại đây:
- Certificate: các chương trình dưới 1 năm (thường là 2 học kỳ)
- Diploma: Bằng Cao đẳng (chương trình học thường 2 năm trở lên)
- Advanced Diploma: Bằng Cao Đẳng với chương trình học 3 năm
- Bachelor: Bằng Đại Học (chương trình 3 – 4 năm tùy chuyên ngành)
- Graduate Certificate: Chứng chỉ sau Đại học (Chương trình 1 – 2 năm tùy theo từng chuyên ngành)
Đại Học (University)
Các trường đại học tại Canada được nhà nước tài trợ với quy mô lớn vì Canada rất chú trọng đến giáo dục. Bằng cấp của Canada được công nhận trên toàn thế giới và đều có chất lượng cao. Các trường tại đây có đào tạo từ cử nhân, thạc sỹ cho đến tiến sỹ. Tại Canada, không có thi tuyển sinh đại học mà yêu cầu đầu vào là xét tuyển theo tiêu chuẩn riêng và từng trường hợp cụ thể.
Các trường Đại Học sẽ dạy sâu hơn về nghiên cứu và cao hơn về cấp bậc sau đại học như Thạc Sỹ, Tiến Sỹ, Kỹ Sư….
Các bằng cấp thường đạt được sau khi học tại đây:
- Bachelor: Đại Học (chương trình 3-4 năm)
- Graduate Certificate: Chứng chỉ sau đại học
- Master : chương trình thạc sỹ (1 năm – 3 năm)
- Dotorate: Chương trình tiến sỹ (thường là 3 năm trở lên)
Để được vào chương trình Cao Đẳng, Đại Học tại Canada. Ngoài đáp ứng yêu cầu đầu vào từ nhà trường là điểm trung bình học tập (GPA). Các trường tại Canada cũng yêu cầu đầu vào tiếng Anh tối thiếu đối với từng bậc học với từng chuyên ngành khác nhau. Đối với những học sinh chưa đủ điều kiện tiếng Anh và muốn học thêm tiếng Anh tại Canada, các trường có chương trình giảng dạy cho du học sinh quốc tế cũng cung cấp chương trình tiếng Anh để đáp ứng yêu cầu đầu vào từ nhà trường. Các khoá học tiếng Anh sẽ kéo dài từ 4 tuần đến 1 năm tùy theo khả năng và nhu cầu của từng học viên khác nhau.
